Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zwiększy z 300 do 480 mln zł budżet programu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”. Tym samym także alokacja trwającego obecnie II naboru wzrośnie z 70 do 250 mln zł i jednocześnie do 30 września br. zostanie przedłużony termin składania wniosków. Te optymistyczne informacje dla samorządów planujących inwestycje w geotermię przekazała dzisiaj (11 maja) minister klimatu i środowiska Anna Moskwa – w Sieradzu, gdzie w latach 2018-2019 za pieniądze z NFOŚiGW wykonano odwiert badawczy, a obecnie trwa już budowa nowoczesnej ciepłowni geotermalno-biomasowej.
Z uwagi na to, że potencjał geotermalny Polski obejmuje niemal połowę obszaru naszego kraju, stale rośnie zainteresowanie samorządów badaniem złóż wód termalnych na ich terenie, a następnie wykorzystaniem tego odnawialnego źródła energii w ogrzewaniu mieszkań, domów, firm i budynków użyteczności publicznej. Tylko od początku 2022 r. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG – PIB) wydał gminom 150 wstępnych opinii w zakresie występowania i możliwości zagospodarowania wód termalnych na wskazanych lokalizacjach, przy czym 65 z nich uzyskało pozytywne rekomendacje. Wychodząc naprzeciw potrzebom samorządów, na wniosek Ministra Klimatu i Środowiska NFOŚiGW postanowił o niemal 55 proc. zwiększyć budżet programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” – z 300 do 480 mln zł.
– Konsekwentnie stawiamy na rozwój w Polsce odnawialnych źródeł energii, a bogate, naturalne i rodzime zasoby geotermalne są ważną częścią składową w ogólnym bilansie OZE – podkreśla minister klimatu i środowiska Anna Moskwa. – Geotermia daje „czystą”, bezemisyjną energię, co ma szczególne znaczenie w naszych intensywnych staraniach o ochronę klimatu i poprawę jakości powietrza w kraju. Jest to zarazem źródło energii bardzo stabilne, niezależne od pór roku i warunków pogodowych, a do tego neutralne dla krajobrazu. Dlatego chcemy jeszcze szerzej i efektywniej wspierać samorządy przy realizacji inwestycji geotermalnych. Zakładamy, że zwiększenie budżetu na badania lokalnych zasobów wód termalnych przyczyni się w przyszłości do znacznego wzrostu wykorzystania perspektywicznego, zeroemisyjnego źródła ciepła i energii elektrycznej, jakim jest geotermia – dodaje szefowa resortu.
W ramach trwającego właśnie drugiego naboru konkursowego w programie „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnejpierwotnie przeznaczył dla samorządów lub ich związków 70 mln zł na przedsięwzięcia w zakresie poszukiwania i rozpoznawania podziemnych złóż gorącej wody. Obecne zwiększenie budżetu całego programu sprawiło, że także pula pieniędzy w aktualnym naborze zostanie zwiększona do 250 ml zł. Dodatkowym ułatwieniem dla gmin będzie również to, że konkurs, który miał trwać od 3 stycznia do 30 czerwca br., będzie przedłużony. Gminy zyskają czas na składanie wniosków do 30 września 2022 r. Obie decyzje to odpowiedź na oczekiwania potencjalnych beneficjentów, którzy na podjęcie geotermalnych inwestycji potrzebują więcej czasu, ale przede wszystkim więcej środków finansowych, gdyż samo wykonanie rozpoznawczych wierceń to niekiedy koszty na poziomie nawet kilkunastu mln zł.
– Pierwszy odwiert badawczy finansujemy w 100 procentach w formie dotacji, mając świadomość, że prace na nieudokumentowanym jeszcze złożu wód termalnych stanowią spore ryzyko finansowe dla samorządów – zaznacza wiceminister klimatu i środowiska, Główny Geolog Kraju, Piotr Dziadzio. – Poprzez pełne, bezzwrotne wsparcie ograniczamy to poczucie niepewności, co ma kluczowe znaczenie dla gmin w podejmowaniu decyzji o inwestycjach geotermalnych. A zainteresowanych stale przybywa, co wynika z rozpoznania budowy geologicznej i potwierdzonych zasobów wód termalnych wykonanymi już otworami. Daje to podstawę twierdzenia, że gorącą wodę z wnętrza ziemi można w Polsce czerpać nie tylko na Podhalu, gdzie geotermia jest już dobrze rozwinięta, lecz także na rozległym pasie ciągnącym się od Pomorza Zachodniego aż po Góry Świętokrzyskie – dodaje wiceszef resortu.
Dobrym przykładem pomyślnego inwestowania w geotermię jest Sieradz, czyli miasto w centralnej Polsce, w którym nieprzypadkowo minister Anna Moskwa ogłosiła zwiększenie rządowego wsparcia dla gmin i ich związków na udostępnienie wód termalnych. Sieradzki samorząd jako beneficjent otrzymał z NFOŚiGW prawie 10,5 mln zł dotacji w ramach części pierwszej programu 2.3 Geologia Górnictwo pod nazwą „Poznanie budowy geologicznej kraju oraz gospodarka zasobami złóż kopalin i wód podziemnych”. Za te pieniądze miasto od stycznia 2018 r. do stycznia 2019 r. rozpoznało i udokumentowało zasoby wód termalnych na swoim terenie poprzez wykonanie otworu badawczego Sieradz GT-1 o głębokości 1505 m. Wynik okazał się obiecujący – wydajność złoża wynosi 249 m sześć. na godzinę, a woda ma temperaturę 51,8 stopni Celsjusza.
– Województwo łódzkie stawia na zieloną energię. Chcemy dalej inwestować i rozwijać ekologiczne przedsięwzięcia. Nasza spółka Łódzka Kolej Aglomeracyjna jest pierwszą spółką kolejową w kraju, która dziś w 30 procentach, a docelowo w 100 procentach, zasilana jest z zielonej energii. Mamy również jedne z najbardziej znanych w całym kraju basenów geotermalnych w Uniejowie, z których korzystają mieszkańcy całej Polski. Teraz dzięki rządowemu programowi mieszkańcy Sieradza będą korzystać z geotermii ogrzewając swoje mieszkania, dbając o ekologię i swoje zdrowie – mówi Grzegorz Schreiber Marszałek Województwa Łódzkiego.
Kolejnym krokiem samorządu Sieradza jest budowa ciepłowni geotermalno-biomasowej wraz z otworem zatłaczającym Sieradz GT-2 oraz – dodatkowo – budowa modułu kogeneracyjnego o mocy 0,9 MWe i 1,1 MWt, który poprzez energetyczne wykorzystanie biomasy w postaci zrębków będzie wspomagał, zwłaszcza w okresie zimowym, pracę przyszłej ciepłowni opartej na złożu wód termalnych. Na oba te przedsięwzięcia, mające znacznie zmniejszyć emisyjność systemu ciepłowniczego Sieradza, miejscowe Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej również otrzymało z NFOŚiGW dofinansowanie – w formie dotacji z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (prawie 68,7 mln zł na ciepłownię i ponad 4,1 mln zł na kogenerację) oraz pożyczek ze środków krajowych Narodowego Funduszu (odpowiednio: 53,4 mln zł i niemal 3,9 mln zł).
– Przykład Sieradza pokazuje, jak ekologicznie ważnym i ekonomicznie obiecującym źródłem energii cieplnej jest geotermia, która pozwoli w dużym stopniu wyeliminować emisję szkodliwych substancji do atmosfery, a jednocześnie zapewni miastu stabilne dostawy ciepła – podkreśla wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Artur Michalski.– W sieradzkim systemie ogrzewnictwa znacznie ograniczone zostanie stosowanie kotłów węglowych poprzez włączenie nowego, geotermalnego i biomasowego źródła ciepła, z wykorzystaniem wysokosprawnej kogeneracji. To działanie na rzecz ochrony klimatu i środowiska, a jednocześnie sposób obniżenia kosztów produkcji energii. Chcemy poprzez wsparcie finansowe kierowane do samorządów upowszechniać ten model ciepłownictwa wszędzie tam w Polsce, gdzie istnieje potencjał geotermalny – dodaje wiceszef NFOŚiGW.
Budowa w Polsce kolejnych ciepłowni wykorzystujących lokalne zasoby wód termalnych będzie w przyszłości trudną do przecenienia konsekwencją inwestowania w prace badawcze i rozpoznawcze, które – dzięki obecnemu zwiększeniu o 180 mln zł budżetu programu – wkrótce nabierze jeszcze większej dynamiki. Warto zarazem przypomnieć, że w latach 1995-2022 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogółem udzielił ze swoich środków finansowych wsparcia na 46 projektów polegających na poszukiwaniu i ocenie zasobności podziemnych złóż gorącej wody. Łączna kwota dotacji przyznanych w tym okresie samorządom na wykonanie badawczych otworów geotermalnych wyniosła 583,5 mln zł. Sieradzki projekt, przedstawiony tutaj jako przykład, należał do 11 badawczych przedsięwzięć dofinansowanych przez NFOŚiGW w latach 2016-2022 z programów geologicznych.
Realizowany od 2020 r. program priorytetowy „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” po obecnym zwiększeniu jego alokacji o niemal 55 proc. (180 mln zł) stanie się dostępny dla jeszcze większej liczby samorządów zamierzających inwestować w geotermię. Należy tutaj przypomnieć, że w pierwszym naborze konkursowym, który trwał od 15 kwietnia do 30 września 2020 r., Minister Klimatu i Środowiska pozytywnie zaopiniował 15 wniosków o dofinansowanie. Na tej podstawie NFOŚiGW wyasygnował na dotacje niemal 229,2 mln zł, a wsparcie otrzymały następujące gminy lub miasta: Dębno, Gąsawa, Głuszyca, Gniezno, Inowrocław, Jasienica, Łowicz, Oława, Otwock, Piastów, Smyków, Trzebnica, Wągrowiec, Wołomin i Żyrardów.
Źródło: NFOŚiGW
