Europejski system energetyczny stoi w obliczu poważnego wyzwania związanego z adekwatnością. Kwestia ta nie może być marginalizowana, jeśli stały dostęp do energii elektrycznej ma być nadal zagwarantowany.
Europejski sektor energetyczny zmienia się bardzo szybko. Sektor energetyczny stał się liderem w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, aby umożliwić osiągnięcie celów klimatycznych UE. Jednak jego główny obowiązek pozostaje niezmienny – dostarczanie energii elektrycznej do odbiorców w sposób nieprzerwany i bezpieczny oraz po akceptowalnych i rozsądnych cenach. Dlatego tak ważna jest odpowiednia zdolność systemu elektroenergetycznego. Zagrożenie niewystarczalnością mocy wynika z wycofywania znacznych ilości mocy z europejskiego systemu elektroenergetycznego. Na przykład Niemcy i Belgia zamykają elektrownie jądrowe, a wiele państw członkowskich wycofuje się z węgla. W konsekwencji wiele krajów UE może stanąć w obliczu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw.
Odchodzenie od węgla jest ogromnym wyzwaniem dla Polski, gdyż udział elektrowni węglowych w miksie energetycznym nadal wynosi ponad 70%. Proces transformacji powinien być przeprowadzony stopniowo i efektywnie kosztowo, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw do odbiorców końcowych.
W Polsce największe firmy energetyczne rozwijają na szeroką skalę projekty wiatrowe i fotowoltaiczne. Jednak ze względu na obecne ograniczenia techniczne, źródła zależne od pogody nie są w stanie rozwiązać wszystkich problemów z wystarczalnością w szczytach zapotrzebowania. Nowoczesny system energetyczny potrzebuje elastycznych, komplementarnych rozwiązań, takich jak magazynowanie energii elektrycznej, reakcja na popyt czy wodór. Rola tych środków będzie nadal wzrastać.
Niemniej jednak technologie takie jak magazynowanie energii elektrycznej na dużą skalę i wykorzystywanie nadwyżek energii elektrycznej do produkcji ekologicznego wodoru są obecnie na zbyt wczesnym etapie, aby mogły stanowić podstawę dla ważnej kwestii zapewnienia wystarczalności mocy wytwórczych. Jeśli okaże się, że nie spełnią one oczekiwań, wielu państwom członkowskim mogą grozić niedobory energii elektrycznej. Aby utrzymać odpowiedni poziom bezpieczeństwa dostaw, moc, która jest usuwana z systemu, musi być jednocześnie zastępowana nowymi, stabilnymi, elastycznymi i wydajnymi źródłami niskoemisyjnymi.
Bez gazu ziemnego i energetyki jądrowej transformacja sektora energetycznego nie będzie możliwa. Obiekty te odgrywają kluczową rolę w polskiej strategii energetycznej. Gaz ziemny jest paliwem przejściowym, szczególnie ważnym w perspektywie krótko- i średnioterminowej, natomiast bloki jądrowe mogą zapewnić zeroemisyjną energię elektryczną w perspektywie długoterminowej.
Pakiet legislacyjny “Fit for 55” został zaproponowany w celu osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu, ale stanowi on również doskonałą okazję do rozwiązania kwestii adekwatności. Aby było to możliwe, konieczne są pewne ulepszenia.
Po pierwsze, system EU ETS. Ekstremalnie wysokie ceny uprawnień w ramach systemu ETS nie tylko podnoszą ceny energii elektrycznej, ale są również uciążliwe dla przedsiębiorstw energetycznych i skutkują brakiem pieniędzy na nowe inwestycje ekologiczne. Spekulacje rynkowe instytucji finansowych na rynku EU ETS, prowadzące do gwałtownego wzrostu cen uprawnień, muszą zostać odpowiednio przeanalizowane i rozwiązane w ramach trwającego przeglądu EU ETS.
Również problemy z brakiem równowagi pomiędzy uprawnieniami do emisji CO2 przyznanymi państwu członkowskiemu a uprawnieniami, które muszą nabyć instalacje działające w tym kraju, powinny zostać rozwiązane w sprawiedliwy sposób. Cały system musi być również bardziej przewidywalny. Ponieważ procesy inwestycyjne w sektorze energetycznym są kosztowne i długotrwałe, konieczne jest unikanie gwałtownych wzrostów cen uprawnień. Aby ułatwić wprowadzanie nowych źródeł niskoemisyjnych, inwestycje w gaz ziemny muszą nadal kwalifikować się do finansowania w ramach funduszu modernizacyjnego, a jednocześnie fundusz ten powinien być zwiększany proporcjonalnie do nowych ambicji klimatycznych.
Po drugie, elektrociepłownie (CHP). Elektrociepłownie odgrywają kluczową rolę w polskim systemie ciepłowniczym – odpowiadają za prawie dwie trzecie całkowitej produkcji ciepła. Elektrociepłownie są również bardzo ważne dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego – obecnie około 16% energii elektrycznej dostarczanej do systemu pochodzi z tych jednostek, co poprawia bezpieczeństwo dostaw. Wiele analiz wskazuje na konieczność budowy nowych elektrociepłowni gazowych w Polsce w celu uniknięcia problemów z wystarczalnością mocy.
Jednak nowe, bardzo restrykcyjne przepisy dotyczące elektrociepłowni i efektywnych systemów ciepłowniczych, zaproponowane w przekształconej Dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej, mogą w praktyce utrudnić rozwój tych instalacji lub zastąpienie istniejących źródeł węglowych źródłami niskoemisyjnymi. Dodatkowym obciążeniem jest zwiększone opodatkowanie gazu ziemnego zaproponowane w ramach zmiany dyrektywy w sprawie opodatkowania energii.
Brak mocy w europejskim systemie elektroenergetycznym jest realnym zagrożeniem, dlatego decydenci nie powinni przegapić szansy na wsparcie działań, które są niezbędne do zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dostaw.
Źródło: EURACTIV
Fot: Pixabay
