Ze względu na obecną sytuację geopolityczną, wszystkie tematy związane z energią należy rozpatrywać również w kontekście wojny na Ukrainie. Unia Europejska, jako wspólnota oparta na zdrowych zasadach etycznych, powinna zwracać szczególną uwagę na wartości moralne. Dlatego też kierunki polityki energetycznej, zwłaszcza w zakresie nośników i źródeł energii, powinny być wyznaczane w sposób wysoce odpowiedzialny. Niech zróżnicowany miks energetyczny i szeroki wachlarz kierunków dostaw energii będzie naszą bronią, nowym symbolem rozpoznawczym UE.
Jakość powietrza – jedno z głównych wyzwań
W debatach publicznych często słyszy się, że za smog i złą jakość powietrza odpowiadają elektrownie. Należy jednak podkreślić, że jest to stwierdzenie nieprawdziwe. Od kilkunastu lat sektor energetyczny przechodzi transformację, której motorem jest ochrona środowiska i klimatu oraz troska o zdrowie ludzi.
Polskie grupy energetyczne podejmują liczne inicjatywy mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnego wpływu sektora na środowisko naturalne. Przyniosło to wymierne efekty. W ciągu ostatniej dekady Polska nie tylko znacząco ograniczyła emisje, ale także zwiększyła produkcję energii ze źródeł odnawialnych. Co więcej, Polska przekroczyła cel wyznaczony na rok 2020 w zakresie udziału energii odnawialnej. Dowodzi to, że Polska bardzo poważnie traktuje transformację energetyczną i wypełnia swoje zobowiązania w zakresie redukcji emisji, a w konsekwencji poprawy jakości powietrza.
Należy jednak podkreślić, że sektor ciepłowniczy to coś więcej niż tylko ciepłownictwo komunalne. W Europie nadal istnieje pewien udział indywidualnych źródeł ogrzewania, które mają największy wpływ na jakość powietrza.
Rola ciepłownictwa sieciowego
Wymiana starych, nieefektywnych źródeł ogrzewania w gospodarstwach domowych powinna być traktowana priorytetowo. Jednym ze sposobów jest instalacja nowych indywidualnych źródeł ogrzewania o jak najniższej emisji, ale istnieje też alternatywne rozwiązanie, które może zapewnić sektor energetyczny. Atrakcyjną i efektywną opcją jest ciepłownictwo komunalne.
Należy pamiętać, że ciepłownictwo komunalne opiera się na ciepłowniach i elektrociepłowniach, które muszą spełniać surowe wymagania środowiskowe określone przez prawo unijne. Jest to bardzo efektywna technologia, przeznaczona głównie dla obszarów zurbanizowanych. Dlatego zaspokajanie potrzeb cieplnych powinno odbywać się przede wszystkim z wykorzystaniem ciepła sieciowego, wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Model ten zapewnia wysoką efektywność wykorzystania paliw, podnosi standard życia mieszkańców oraz zmniejsza problem emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Warto zaznaczyć, że w Polsce istnieje dobrze rozwinięty system ciepłowniczy – około 40% gospodarstw domowych jest podłączonych do sieci ciepłowniczych.
Pakiet “Fit for 55
Pakiet “Fit for 55” powinien właściwie odzwierciedlać rolę systemów ciepłowniczych – w szczególności ciepłownictwa komunalnego – w walce ze smogiem zimowym. Zgadzamy się z Komisją, że sektor ciepłowniczy ma potencjał, aby aktywnie przyczynić się do osiągnięcia celów klimatycznych UE, ale należy zapewnić odpowiedni okres przejściowy.
Dlatego harmonogram z wymogami dotyczącymi efektywnego ciepłownictwa przedstawiony w przekształconej Dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej powinien również zapewnić odpowiedni czas na dostosowanie planów inwestycyjnych. Ze względu na długi czas trwania procesów inwestycyjnych w energetyce oraz konieczność transformacji systemu przy jednoczesnym utrzymaniu rozsądnych i społecznie akceptowanych cen ciepła z nowych źródeł, proponujemy wprowadzenie od 2030 roku nowej definicji efektywnego systemu ciepłowniczego oraz wycofanie warunku kwalifikowalności dla wysokosprawnej kogeneracji. W przeciwnym razie dalszy rozwój systemów ciepłowniczych może być bardzo trudny, a w konsekwencji poprawa jakości powietrza będzie poważnie utrudniona.
Kolejną kwestią mającą wpływ na rozwój ciepłownictwa w Polsce jest trwająca rewizja dyrektywy EU ETS. Warto zauważyć, że Komisja Europejska zaproponowała rewizję systemu benchmarków poprzez przyspieszenie wycofywania darmowych uprawnień i zwiększenie ich wartości z 1,6% do 2,5%. Propozycja ta jest szczególnie niepokojąca dla Polski, gdyż jej realizacja może utrudnić skuteczne wycofywanie węgla z sektora ciepłowniczego. Mamy nadzieję, że europejscy prawodawcy odpowiedzialni za rewizję systemu EU ETS, w szczególności Parlament Europejski, wezmą tę kwestię pod uwagę.
Jeśli chodzi o rewizję dyrektywy o odnawialnych źródłach energii, jesteśmy zaniepokojeni możliwym rozszerzeniem kryteriów zrównoważonego rozwoju dla paliw z biomasy. Naszym zdaniem dalsze zaostrzenie tych kryteriów może utrudnić osiągnięcie celu związanego z wykorzystaniem energii odnawialnej do ogrzewania i chłodzenia.
Sprawiedliwa i innowacyjna transformacja
Polski sektor ciepłowniczy stoi przed ogromnymi wyzwaniami, ale proces transformacji już się rozpoczął. Członkowie PKEE, w tym TAURON, są aktywnie zaangażowani w transformację systemów ciepłowniczych. W trakcie realizacji jest wiele projektów, których celem jest zastąpienie elektrowni węglowych źródłami ciepła emitującymi mniej CO2, takimi jak elektrociepłownie na gaz ziemny lub biomasę. Warto podkreślić, że w ostatnich latach Polska podjęła ogromne wysiłki w celu dywersyfikacji źródeł importu gazu ziemnego.
Interesuje nas również wodór, który prawdopodobnie będzie odgrywał ważną rolę w przyszłości. Jako przykład tego, co TAURON robi w tym zakresie, mogę podać projekt pod nazwą Polska Wodorowa. Celem tego projektu jest utworzenie konsorcjum łączącego potencjał naukowy i przemysłowy, którego kompetencje mogą objąć cały łańcuch wartości wodoru. Ekologiczny wodór będzie wówczas wykorzystywany głównie, choć nie tylko, we flotach autobusowych i przyczyni się do ograniczenia emisji spalin w polskich miastach. Projekt jest zgodny z założeniami programu IPCEI (Important Projects of Common European Interest) i został złożony do tego programu w marcu 2021 r.
To tylko jeden z przykładów, ale w Grupie TAURON mamy więcej innowacyjnych projektów. W najbliższym czasie planujemy prowadzenie nowych projektów związanych z przyszłościowymi technologiami.
Potrzeba stabilnych i przewidywalnych ram prawnych
Polski sektor energetyczny będzie nadal wspierał poprawę jakości powietrza, a także realizację celów klimatycznych UE. Mamy świadomość, że transformacja sektora elektroenergetycznego i ciepłowniczego jest konieczna, chcemy ją przeprowadzić i mamy wiele pomysłów, jak to zrobić. Jednocześnie jednak apelujemy o stabilne i przewidywalne ramy prawne, które umożliwią transformację w rozsądnym tempie.
Źródło: EURACTIV
