Komisja Europejska oraz przedstawiciele rządów Estonii, Łotwy, Litwy i Polski podpisali Deklarację Polityczną potwierdzającą swoje zobowiązanie do kontynuowania pełnych prac nad połączeniem sieci elektroenergetycznych trzech państw bałtyckich z Europą kontynentalną przez Polskę do lutego 2025 r. To prawie rok wcześniej niż poprzedni termin koniec 2025 roku.
Trzy państwa bałtyckie to ostatnie pozostałe państwa członkowskie UE posiadające sieci elektroenergetyczne, które są nadal zsynchronizowane z Rosją i Białorusią. Ich synchronizacja jest projektem strategicznym stanowiącym przedmiot wspólnego zainteresowania. W ciągu ostatnich 12 lat otrzymał znaczące wsparcie polityczne, techniczne i finansowe UE w postaci dotacji przekraczających 1,2 miliarda euro.
W ramach deklaracji politycznej zainteresowane państwa członkowskie zobowiązały się także do przyspieszenia rozwoju „łącznika międzysystemowego Harmony Link”, jednego z najważniejszych projektów w zakresie infrastruktury energetycznej między Litwą a Polską.
Komisarz ds. energii Kadri Simson powiedziała:
„Zbliżamy się do historycznego momentu pełnej integracji Estonii, Łotwy i Litwy z naszym wewnętrznym rynkiem energii elektrycznej, która ma zostać osiągnięta dzięki synchronizacji sieci elektroenergetycznych Europy Bałtyckiej i Kontynentalnej do lutego 2025 roku. Wojna na Ukrainie, bezwstydna manipulacja Rosji unijną energią rynków i następujący po nim kryzys energetyczny uwydatniły znaczenie niezależności energetycznej. Ten projekt synchronizacji umożliwi trzem państwom bałtyckim uzyskanie pełnej kontroli nad swoimi sieciami elektroenergetycznymi i wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego w regionie. Dzisiejsza wspólna deklaracja polityczna z krajami bałtyckimi i Polską będzie gwarancją realizacji końcowych etapów projektu. W szczególności zatwierdziliśmy alternatywny projekt lądowego połączenia wzajemnego Harmony Link, zwiększający bezpieczeństwo i odporność sieci, jednocześnie unikając przekroczeń kosztów i opóźnień w rozbudowie. Dzisiejsza deklaracja potwierdza naszą solidarność w czasie, gdy na granicach Europy nadal szaleje wojna”.
Estonia, Łotwa, Litwa, Polska i Komisja podpisały w dniu 18 czerwca 2018 r. i 20 czerwca 2019 r. polityczne plany działania dotyczące synchronizacji sieci elektroenergetycznych państw bałtyckich z siecią środkowoeuropejską za pośrednictwem Polski. Umożliwiło to znaczny postęp w synchronizacji w ostatnich latach.
Termin synchronizacji został przesunięty na luty 2025 r., z pierwotnie ustalonej daty końca 2025 r., w porozumieniach pomiędzy bałtyckimi operatorami systemów przesyłowych a ich premierami z sierpnia 2023 r.
Bałtycki projekt synchronizacji otrzymał dotacje w wysokości ponad 1,23 miliarda euro z unijnego instrumentu na rzecz energii „Łącząc Europę”. Obejmuje około 500 mln euro z poprzedniego długoterminowego budżetu UE (wieloletnich ram finansowych) na lata 2014–2020 na połączenie międzysystemowe Harmony Link między Litwą a Polską.
