Rozwój geotermii jako odnawialnego źródła energii to jeden z celów Polityki Energetycznej Polski. Energia geotermalna ma być głównie wykorzystywana w ciepłownictwie systemowym.
Energia geotermalna to energia cieplna pochodząca z wnętrza Ziemi, gdzie powstaje na skutek rozpadu pierwiastków promieniotwórczych. Gromadzi się w skałach i w wodzie. Ciepło albo się kumuluje pod powierzchnią, albo się wydobywa na zewnątrz – wtedy to zjawisko podziwiamy w postaci gejzerów.
Energia geotermalna jest obiecującą alternatywą dla paliw kopalnych – zmniejsza zależność od niestabilnych rynków węgla, gazu i ropy, a także cen tych surowców oraz kosztów zakupu praw do emisji dwutlenku węgla. Wody geotermalne są efektywnym źródłem energii, w odróżnieniu od innych OZE, zawsze dostępnym, niezależnym od pogody i pory roku.
80 proc. obszaru Polski może wykazywać potencjał do wykorzystania geotermii.
Wykorzystanie wód termalnych w Polsce w celach ciepłowniczych, mimo znacznego potencjału, który według szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska obejmuje nawet 60–80 proc. powierzchni kraju, jest jeszcze mało powszechne.
Jak podała Najwyższa Izba Kontroli w raporcie z 2022 roku dotyczącym wykorzystania energii wód termalnych dla celów ciepłowniczych, udział energii geotermalnej w pozyskaniu OZE w Polsce w 2019 roku był najniższy wśród podstawowych nośników tej energii – wynosił 0,26 proc. (w UE było to 2,9 proc.).
Rząd ma plan na polską geotermię
Ministerstwo Klimatu i Środowiska opracowało „Wieloletni Program Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce”. To swoista mapa drogowa rozwijania geotermii do 2040 roku, z perspektywą do 2050 roku. Zostały uruchomione programy – „Polska Geotermia Plus” (budżet 600 mln zł) oraz „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” (budżet 480 mln zł) – wspierające zbadanie i ocenę zasobów wód termalnych, które mogą się stać lokalnymi zasobami dla produkcji energii cieplnej w ciepłownictwie systemowym.
– Geotermia jest dla systemu ciepłowniczego źródłem suwerenności, a w wielu miejscach podstawą skoku rozwojowego – stwierdza minister klimatu i środowiska, Anna Moskwa. – Siedem pierwszych miejsc w Polsce wykorzystujących geotermię jest przykładem dla wszystkich, że się da.
Jednostki geotermalne nie tylko pozwalają na uniezależnienie cen ciepła od cen surowców energetycznych, ale także – jako źródła stabilne i odnawialne – mogą decydować o uznaniu systemu ciepłowniczego za efektywny energetycznie.
– Rozwój energii geotermalnej jest bardzo ważnym obszarem w transformacji energetycznej i ciepłowniczej. To kierunek, który zapewnia lokalne bezpieczeństwo energetyczne. Geotermia to stałe źródło ciepła, które powinniśmy nauczyć się wykorzystywać – podkreśla wiceminister klimatu i środowiska, Piotr Dziadzio.
W poszukiwaniu wód termalnych
Dotychczas Narodowy Fundusz Ochrony i Środowiska (NFOŚiGW) sfinansował odwierty geotermalne w 15 miejscach w całej Polsce: Otwocku, Żyrardowie, Wołominie i Piastowie (województwo mazowieckie), Gnieźnie i gminie Wągrowiec (województwo wielkopolskie), Inowrocławiu i Gąsawie (województwo kujawsko-pomorskie), Łowiczu (województwo łódzkie), Jasienicy (województwo śląskie), Smykowie (województwo świętokrzyskie), Dębnie (województwo zachodniopomorskie), Oławie, Trzebnicy i Głuszycy (województwo dolnośląskie).
Została także opracowana dokumentacja hydrogeologiczna dla tych lokalizacji. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG – PIB) wydał opinie, w których są zawarte m.in. informacje o przewidywanej szacunkowej głębokości otworu, wydajności, temperaturze i mineralizacji wód termalnych, a także ocena potencjału geotermalnego, w szczególności dla wykorzystania źródła w ciepłownictwie.
W kwietniu br. rozpoczęła się inwestycja poszukiwania wód termalnych w Szaflarach na Podhalu. Prace potrwają do listopada 2025 roku. Siedmiokilometrowy odwiert będzie najgłębszym działaniem poszukiwawczym wód geotermalnych na świecie. Temperatura wód termalnych na takiej głębokości powinna wynosić powyżej 100oC. Przedsięwzięcie ma umożliwić zasilanie ekologicznym ciepłem domów, budynków użyteczności publicznej, a także obiektów biznesowych w gminie Szaflary i, ewentualnie, w gminach ościennych.
Polskie gejzery ciepła
Obecnie instalacje geotermalne dostarczające ciepło do systemu ciepłowniczego działają w: Mszczonowie, Poddębicach, Podhalu, Pyrzycach, Stargardzie, Uniejowie, Toruniu.
W drugiej połowie br. zostanie oddana do użytku ciepłownia geotermalna w Koninie (polecamy film o tej inwestycji). Do źródeł o temperaturze około 95oC dokopano się na wyspie Pociejewo osiem lat temu na głębokości około 2600 m, budowa rozpoczęła się w 2021 roku. Moc zainstalowana ciepłowni to 8,1 MWt, planowana roczna produkcja energii cieplnej wyniesie blisko 159 tys. GJ – zimą geotermia wyprodukuje około 10 proc. ciepła dla miasta, latem ma służyć do podgrzewania wody użytkowej. Ciepłownia geotermalna będzie trzecim opartym na OZE źródłem pozyskiwania energii cieplnej w Koninie.
– Jesteśmy jednym z nielicznych samorządów w kraju dostarczających ciepło dla mieszkańców niemal wyłącznie z ekologicznych źródeł energii, obecnie z biomasy i odpadów, a od nowego sezonu dojdzie do tego jeszcze nasze źródło geotermalne – mówi prezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Koninie, Sławomir Lorek.
Źródło: Magazyn Ciepła Systemowego
