W opinii ekspertów nadchodzące lata będą okresem dynamicznej urbanizacji, która będzie wymagała racjonalnego planowania infrastruktury miejskiej, w tym energetycznej, wodnej, drogowej oraz związanej z zagospodarowaniem narastającej ilości odpadów.
Obecnie udział miast w światowym zużyciu energii przekracza 60 procent (Atlas Energii, Heinrich Boll Stiftung, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, 2018), a w wielu ośrodkach miejskich ponad połowa zużycia energii przypada na ogrzewanie (Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2018 r., GUS 2019).
Polska od lat ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w Unii Europejskiej. W wielu polskich miastach stężenie toksycznych i rakotwórczych substancji – pyłu PM10 i benzo(a)pirenu – wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy. Szacuje się, że w Polsce z powodu zanieczyszczonego powietrza traci życie ok. 45 tys. osób rocznie (Air quality in Europe 2017 report, EEA, 2017 r. w „Ochrona przed zanieczyszczeniami” kontrola NIK 2018 r.).
Według danych WHO za lata 2012 – 2015 w pierwszej setce najbardziej zanieczyszczonych miast europejskich pod względem PM10 znajdowało się aż 45 polskich miast (Air quality in Europe 2017 report, EEA, 2017 r. w „Ochrona przed zanieczyszczeniami” kontrola NIK 2018 r.). Zatem wdrażanie działań związanych z poprawą powietrza w naszych miastach staje się zadaniem o znaczeniu priorytetowym.
W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie mazowieckim, wykonanej na podstawie danych za 2015 r. aglomeracja warszawska, w obrębie której zrealizowano projekt została zaklasyfikowana na podstawie kryteriów ochrony zdrowia do grupy C ze względu na wysokie stężenia NO2, PM10 i PM2,5 .
Oznacza to, że stężenia ww. zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe. Z tego też powodu dla aglomeracji warszawskiej ustanowiono Programy Ochrony Powietrza.
Mając na uwadze niezadowalający stan jakości powietrza zarówno w całej Polsce jak i na terenie m.st. Warszawy, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 przewidziano wsparcie skierowane na poprawę efektywności dystrybucji ciepła głównie na cele komunalno-bytowe czyli ciepła systemowego, które dotyczy obszarów posiadających plany gospodarki niskoemisyjnej oraz znajdujących się w strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) miast wojewódzkich, w których uwzględniono potrzeby dotyczące ograniczenia emisji zanieczyszczeń, w tym głównie CO2 i PM10.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 (POIŚ 2014-2020) to krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie zmianom klimatu i adaptację do nich, transport i bezpieczeństwo energetyczne, a także inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego. Jest to największy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i w Unii Europejskiej.
Dzięki środkom pozyskanym przez Veolię Energię Warszawa z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 możliwa była także modernizacja warszawskiej sieci ciepłowniczej, dzięki której zmniejszyła się emisja zanieczyszczeń pyłowo – gazowych a także wsparcie dla dalszego rozwoju ciepła systemowego.
Ciepło systemowe to produkt zapewniający ogrzewanie i ciepłą wodę w budynkach, dostarczany przez miejski system ciepłowniczy. W Warszawie dystrybutorem ciepła jest Veolia Energia Warszawa. Obecnie Veolia Energia Warszawa pokrywa 80 procent zapotrzebowania stolicy na ciepło, niemal połowa mieszkańców Polski zaspokaja zapotrzebowanie na ciepło poprzez ciepło systemowe a w całej Unii Europejskiej tylko kilka krajów notuje wyższy udział ciepła systemowego, np.: Łotwa, Dania, Litwa, natomiast w Polsce jest najwięcej ok. 16 mln (Raport Ciepłownictwo w Polsce – Edycja 2019, Forum Energii 2019) odbiorców ciepła systemowego pośród krajów Unii Europejskiej.
Przyjęty w maju 2014 roku przez Komisję Europejską dokument pt. „Programowanie Perspektywy Finansowej 2014–2020 – Umowa Partnerstwa” określający kierunki najważniejszych polityk unijnych zawiera zapisy wspierające wykorzystywanie ciepła pochodzącego z miejskiej sieci ciepłowniczej.
W Polsce systemy ciepłownicze są powszechnie wykorzystywane szczególnie w dużych i średnich miastach. Największy system ciepłowniczy w UE znajduje się w Warszawie, jest zarządzany przez Veolię Energia Warszawa i liczy sobie ok. 1800 km długości sieci, która dostarcza ciepło do ok. 19 000 obiektów.
Ciepło dostarczane do systemu warszawskiego produkowane jest w elektrociepłowniach i ciepłowniach. W przeciwieństwie do kotłowni lokalnych duże, profesjonalne źródła ciepła, jakimi są elektrociepłownie czy ciepłownie podlegają regulacjom prawnym zawartym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska odnośnie standardów emisji spalin.
Oznacza to konieczność przestrzegania przez te zakłady norm chroniących środowisko. Aby sprostać tym wymaganiom producenci ciepła systemowego korzystają z zaawansowanych technologii produkcji ciepła i oczyszczania spalin.
Efektywne systemy ciepłownicze są więc idealnym narzędziem do przeciwdziałania zjawisku niskiej emisji. Zatem ciepło systemowe to produkt bezpieczny dla mieszkańców i środowiska a jednocześnie wygodny, ponieważ nie wymaga praktycznie żadnego zaangażowania ze strony użytkownika.
Dodatkowo ze względu na skalę produkcji jest to produkt konkurencyjny cenowo w stosunku do innych form zaopatrzenia w ciepło. Warszawa ma najniższe ceny ciepła spośród dużych polskich miast, np. w odniesieniu do Krakowa czy Wrocławia. Veolia Energia Warszawa, dystrybutor warszawskiego ciepła, zainwestowała w ostatnich latach ponad 1,2 mld złotych w digitalizację sieci oraz jej modernizację, wdrażając rozwiązania efektywne energetycznie. Wszystkie te działania łącznie przyczyniają się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń oraz poprawy efektywności całego systemu ciepłowniczego w stolicy.
Sieć ciepłownicza w warszawskim systemie ciepłowniczym wykonana jest zarówno w technologii kanałowej i dotyczy to odcinków sieci ciepłowniczej powstałej głównie przed 1992 rokiem oraz w technologii preizolowanej w przypadku sieci ciepłowniczej nowobudowanej oraz odcinków po modernizacji.
Warto dodać, że w stolicy na bieżąco prowadzone są działania mające na celu modernizację sieci tak, aby zminimalizować liczbę awarii a tym samym ograniczyć straty ciepła i wody sieciowej. Veolia Energia Warszawa przy tak rozległej sieci może pochwalić się stratami ciepła na poziomie 10,80 %. I jest to bardzo dobry wynik.
Głównym celem przedsięwzięcia była efektywna i niskoemisyjna dystrybucja ciepła w Warszawie. Cel ten jest zgodny z celem działania 1.5. „Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu” Osi Priorytetowej I – „Zmniejszenie emisyjności gospodarki” Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020”. Realizacja ww. celu była możliwa w wyniku obniżenia strat ciepła na przesyle. Dzięki ograniczeniu strat ciepła na przesyle, w celu dostarczenia tej samej ilości ciepła odbiorcom potrzebna będzie mniejsza ilość ciepła przesyłanego siecią, co pozwoli na ograniczenie jego wytwarzania, a w konsekwencji zmniejszenie zużycia paliw i uniknięcie emisji zanieczyszczeń towarzyszących jego wytwarzaniu.
Produktem powstałym w wyniku realizacji projektu jest 20,7 km zmodernizowanej sieci ciepłowniczej.
Źródło: Veolia Polska
Fot. Veolia
