Trzy europejskie regiony uczestniczą w unijnym projekcie, którego celem jest wspieranie działań w planowaniu przejścia z wysokiej zależności gospodarczej od węgla brunatnego do niskoemisyjnych rozwiązań. Węgiel brunatny jest uważany za jeden z najniższych jakościowo rodzajów paliw kopalnych. Jest to jedna z najbardziej zanieczyszczonych form węgla, a jego mniejsza gęstość oznacza, że trzeba spalać go więcej niż innych paliw kopalnych.
Inicjatywa „Reboost – a Boost for Rural Lignite Regions” ma na celu zaangażowanie wschodniej Wielkopolski, niemieckich Łużyc i rumuńskiego regionu Gorj w planowanie zmian i umożliwienie stworzenia oraz wdrożenia strategii zrównoważonego rozwoju w ramach Planu inwestycyjnego Europejskiego Zielonego Ładu oraz mechanizmu sprawiedliwej transformacji. Jako że regiony te są na różnym etapie odchodzenia od węgla, ale często na swojej drodze muszą przezwyciężać podobne bariery, jednym z nadrzędnych celów projektu jest wymiana doświadczeń i uczenie się od siebie nawzajem na podstawie progresu osiągniętego w każdym z nich.
Rynek węgla brunatnego jest w Europie nadal znaczący. Ilość wydobycia tego surowca jest znacznie większa niż węgla kamiennego, ponieważ na wytworzenie tej samej ilości energii potrzeba go znacznie więcej. W 2020 roku w Europe wydobyto 244 mln ton węgla brunatnego. Prawie połowa pochodziła z Niemiec, które nadal są jego głównym producentem. W 2018 roku 9% całkowitej produkcji energii elektrycznej brutto w UE opierało się na węglu brunatnym, co odpowiada około 292 000 GWh.
Plany Sprawiedliwej Transformacji
W 2020 roku projekt Reboost zgromadził partnerów związanych z regionami zależnymi od węgla brunatnego: Poczdamski Instytut Badań nad Wpływem Klimatu, Centrum Rozwiązań Systemowych, Politechnika Brandenburska Cottbus-Senftenberg, Izba Handlowo- Przemysłowa i Rolnicza Timis (KCIANT) E3G Niemcy, Bankwatch Rumunia oraz Instytut Zielonej Przyszłości. Łużyce, Wschodnia Wielkopolska i Gorj mają wspólne cechy, które utrudniają proces transformacji, takie jak spowolnienie gospodarcze, starzenie się społeczeństwa, brak możliwości zatrudnienia i niedostateczna współpraca między podmiotami gospodarczymi. Projekt podzielony jest na trzy obszary tematyczne, które koncentrują się wokół różnych aspektów zmian regionalnych: wypracowaniu wspólnego zrozumienia regionalnych ekosystemów, określeniu i zrozumieniu barier utrudniających odejście od węgla i zidentyfikowaniu sposobów ich przezwyciężenia, a także rozwijaniu nowych możliwości gospodarczych tych regionów.
„Współpracując z regionami węglowymi w całej Europie, EIT Climate-KIC opracowuje najskuteczniejsze podejścia do wspierania sprawiedliwej transformacji. Angażując lokalnych liderów zmian, społeczności i budując połączenia między regionami węglowymi, dajemy kompetencje i siłę do koniecznych przemian. Jedną z głównych blokad, jakie zidentyfikowaliśmy analizując regiony węgla brunatnego w EU, jest brak dialogu, współpracy i szukania właściwych ścieżek do uczenia się od siebie. Celem projektu jest umożliwienie dialogu regionów na różnych etapach transformacji.” – Joanna Sabat, Reboost Lead, CEE Developer, EIT Climate-KIC.
Innowacyjne narzędzia i warsztaty
Projekt Reboost bada również polityczne, społeczno-gospodarcze i geograficzne aspekty regionów przy użyciu innowacyjnych narzędzi. Jednym z najistotniejszych jest technika symulacji strategicznej, która angażuje lokalnych interesariuszy w projektowanie i badanie alternatywnych ścieżek rozwoju tych regionów. Projekt promuje również przekwalifikowanie i budowanie koalicji na rzecz transformacji regionalnej oraz bada możliwości wdrożenia innowacyjnych rozwiązań dotyczących przyszłego rozwoju.
W 2021 roku w ramach projektu zorganizowano serię warsztatów przy pomocy symulacji strategicznej z lokalnymi podmiotami w celu zaangażowania ich w regionalny dialog na temat bieżącej sytuacji. Celem warsztatów było opracowanie i omówienie przyszłego planowania rozwoju regionów i sposobów transformacji. Uczestnicy mieli okazję wygenerować i przetestować strategie przejścia na nowe źródła energii, doświadczyć i zrozumieć złożoności podejścia systemowego, dowiedzieć się, w jaki sposób można promować i integrować innowacje technologiczne i społeczne oraz wymieniać się swoimi doświadczeniami. Projekt Reboost analizuje również możliwości większego zaangażowania w procesy polityczne UE oraz ścieżki finansowania sprawiedliwej transformacji.
Gry symulacyjne i pociąg kultury
Ponadto Centrum Rozwiązań Systemowych (CRS) razem z partnerami projektu opracowuje społeczną grę symulacyjną online, która ma mieć zastosowanie w każdym regionie zmagającym się z transformacją energetyczną. Celem gry jest wspieranie dialogu między lokalnymi aktorami. Gracze będą odkrywać interaktywne środowisko, które charakteryzuje się głównymi cechami społeczno-ekonomicznymi i geograficznymi każdego regionu. Gra zostanie powszechnie udostępniona w celu zachęcenia do wzajemnego uczenia się i wspierania innowacji w trzech regionach. Na zakończenie projektu CRS opracuje wieloosobową grę online dla celów komercyjnych.
Partnerzy realizują tego lata szereg wydarzeń, takich jak plenerowe rozmowy klimatyczne i prezentacje w pociągu kultury Deutsche Bahn od 21 do 22 sierpnia 2021 r. W drodze z Berlina do Wrocławia i z powrotem planowane są prezentacje projektowe oraz interaktywne ćwiczenia z pasażerami na temat przyszłego rozwoju Łużyc.
Źródło: Climate KIC
Fot. Climate KIC
